Nowy herb miasta powstał w 2005 r., z inicjatywy Prezydenta Piekar Śląskich Stanisława Korfantego, a jego uchwalenie przez Radę Miasta było poprzedzone licznymi konsultacjami heraldycznymi.
Pierwszy znany nam wizerunek herbu pochodzi z 1810 r. Można na nim zobaczyć dwóch mężczyzn ubranych w długie sukmany i rogatywki, trzymających się za ręce. Na trochę późniejszym wizerunku herbu (z 1870 r.) mężczyźni już nie mają charakterystycznych nakryć głowy. Można jednakże domniemywać, iż herb Piekar istniał już wcześniej, a rogatywki są raczej symbolem związków z Krakowem.
Ale herb przechodził ewolucję. Po I wojnie światowej w herbie zamiast mężczyzn pojawiły się trzymające się za ręce kobiety.
Kiedy w 1934 r. Wielkie Piekary połączono z Szarlejem, na pieczęciach urzędowych nie używano herbu. Dopiero po II wojnie światowej, gdy Piekary w 1947 r. otrzymały prawa miejskie, powrócono do starych wzorów. Opierając się na opinii heraldyka i sfragistyka Mariana Gumowskiego przyjęto jako najbardziej odpowiedni wizerunek z 1810 r.
Symbolem miasta jest bez wątpienia Bazylika i związany z tym obiektem kult maryjny. Wygląda na to, iż Piekary nigdy w swoim herbie nie miały żadnego wizerunku Matki Boskiej, choć inni stosowali go dość chętnie. Dlatego też władze samorządowe w 2004 r. wysunęły koncepcję zmiany herbu, poprzez dodanie do niego nowego elementu. Zmiana herbu była szeroko dyskutowana w mediach i zyskała duże poparcie mieszkańców.
Na mocy Uchwały Nr XL/380/05 Rady Miasta w Piekarach Śląskich z dnia 30 VI 2005 r. w statucie miasta dokonano zmiany dotyczącej herbu. Nowym elementem stał się wizerunek piekarskiej Bazyliki umieszczony między postaciami dwóch mężczyzn, którzy odsunięci wyciągają ku sobie dłonie. Sprawia to wrażenie, jakby trzymali na rękach piekarskie sanktuarium. Natomiast kolorystyka herbu pozostała bez zmian. Obecnie obowiązuje Uchwała Nr XXXVII/448/17 Rady Miasta w Piekarach Śląskich z dnia 25 maja 2017 roku.
Na mocy powyższej uchwały „Dni Miasta Piekary Śląskie” organizuje się corocznie w pierwszą sobotę i niedzielę po 10 lipca.
Zasady korzystania z herbu określa Uchwała Nr XL/381/05 Rady Miasta w Piekarach Śląskich z dnia 30 czerwca 2005 roku. Strona zainteresowana występuje z wnioskiem do Prezydenta Miasta Piekary Śląskie. Zgoda na używanie herbu zawarta jest w zarządzeniu Prezydenta. Następnie zawierana jest umowa ze stroną. Wydział Organizacyjny Urzędu Miasta kontroluje zgodność korzystania z herbu z warunkami podpisanej umowy. W przypadku korzystania z herbu bez zezwolenia mają zastosowanie przepisy kodeksu cywilnego.